Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes is een vorm van diabetes die ontstaat tijdens de zwangerschap en meestal weer verdwijnt na de bevalling. Deze vorm van diabetes wordt gekenmerkt door een verhoogde bloedsuikerspiegel als gevolg van hormonale veranderingen die de werking van insuline verstoren. Insuline is het hormoon dat de bloedsuikerspiegel reguleert. Tijdens de zwangerschap produceert het lichaam meer hormonen zoals cortisol en placentahormonen, die insuline minder effectief maken. Dit leidt bij sommige vrouwen tot zwangerschapsdiabetes.

Symptomen

Symptomen van zwangerschapsdiabetes kunnen zijn:

• veel dorst hebben
• vaak moeten plassen
• moe zijn
• kindje groeit te snel

Veel vrouwen merken niets van zwangerschapsdiabetes. Symptomen kunnen simpelweg uitblijven.

Risico’s

Onbehandeld kan zwangerschapsdiabetes gevolgen hebben voor zowel moeder als ongeboren kind. Mogelijke risico’s zijn onder andere een hoger geboortegewicht van de baby (macrosomie), vroeggeboorte, en een verhoogde kans op complicaties tijdens de bevalling. Bij zwangerschapsdiabetes hebben zowel de moeder als het kind een verhoogde kans om diabetes type 2 te ontwikkelen.

Er is een hoger risico op zwangerschapsdiabetes wanneer er eerder sprake is geweest van zwangerschapsdiabetes, bij moeders met een BMI van 30 of hoger (voor zwangerschap) of wanneer er bijvoorbeeld een familiegeschiedenis is van diabetes type 2.

Vrouwen met extra risico op zwangerschapsdiabetes krijgen vaak een bloedonderzoek om te kijken of hun bloedsuiker te hoog is. Dat gebeurt meestal tussen de 24ste en 28ste week van de zwangerschap. Eerder zwangerschapsdiabetes gehad? Dan gebeurt dit soms al eerder bij 16 tot 18 weken.

Zwangerschapsdiabetes aantonen

Zwangerschapsdiabetes wordt meestal ontdekt door een glucose-tolerantietest (GTT). Er zijn twee veelgebruikte methoden:

Glucose Challenge Test (GCT): Bij deze test drinkt de vrouw een suikeroplossing, waarna het bloedsuikergehalte na een uur wordt gemeten. Als de bloedsuikerspiegel te hoog is, wordt een vervolgtest uitgevoerd.

Orale Glucosetolerantietest (OGTT): Dit is een meer uitgebreide test waarbij de vrouw nuchter moet zijn. Er wordt een nuchtere bloedglucosewaarde gemeten, waarna een suikeroplossing wordt gedronken en het bloedsuikergehalte na meerdere uren wordt gemeten.

De diagnose wordt gesteld als meerdere van deze waarden boven de vastgestelde drempelwaarden liggen.

Meten met een glucosemeter

Bij zwangerschapsdiabetes kan een gewone glucosemeter worden gebruikt om de bloedsuikerspiegel thuis te monitoren. Het regelmatig meten van de bloedsuikerwaarden is een essentieel bij zwangerschapsdiabetes. Hiermee kan worden gecontroleerd of de bloedsuikerspiegel binnen de aanbevolen grenzen blijft, en of dieet- en leefstijlaanpassingen effectief zijn.

Meestal wordt aangeraden om de glucose nuchter te meten (voor het ontbijt) en na maaltijden (1 tot 2 uur na het eten). De exacte meetmomenten en streefwaarden worden vastgesteld door de behandelend arts of diëtist.

De streefwaarden voor bloedsuiker bij zwangerschapsdiabetes zijn doorgaans strenger dan bij andere vormen van diabetes om risico’s voor moeder en baby te minimaliseren. Bijvoorbeeld:

• Nuchter: Lager dan 5,3 mmol/L
• 1 uur na een maaltijd: Lager dan 7,8 mmol/L
• 2 uur na een maaltijd: Lager dan 6,7 mmol/L

Noteer de meetresultaten in een dagboek of gebruik een app die gegevens van de glucosemeter synchroniseert. Dit helpt de zorgverlener om te evalueren of de bloedsuikerspiegel goed wordt beheerst, en of verdere interventies nodig zijn.

Verdwijnt zwangerschapsdiabetes vanzelf?

In de meeste gevallen verdwijnt zwangerschapsdiabetes na de bevalling, wanneer de hormonale veranderingen verdwijnen en de insulineresistentie normaliseert. Toch is het belangrijk om op te blijven letten. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, lopen een verhoogd risico om later in hun leven type 2 diabetes te ontwikkelen.

Uit studies blijkt dat ongeveer 50 procent van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes binnen 10 jaar na de zwangerschap diabetes type 2 heeft. Regelmatige bloedsuikercontroles en een gezonde levensstijl kunnen dit risico aanzienlijk verlagen.

Langetermijneffecten

Naast het verhoogde risico op type 2 diabetes kan zwangerschapsdiabetes ook gevolgen hebben voor de baby. Kindjes van moeders met zwangerschapsdiabetes hebben een grotere kans op overgewicht, insulineresistentie en diabetes type 2 op latere leeftijd. Voor de moeder is het belangrijk om na de bevalling de glucosewaarden te blijven controleren, meestal 6 tot twaalf 12 erna.